Oprac. lek. med. Dorota SZUMNY

I. Zakażenia o mieszanej etiologii w jaglicy: znaczenie w patogenezie choroby i jej zwalczaniu

Badacze odkryli, że choroba zakaźna oczu – jaglica – może być spowodowana przez więcej niż jeden gatunek bakterii. Sześć milionów ludzi na świecie, w większości mieszkających w przeludnionych i niehigienicznych warunkach w krajach rozwijających się, jest ślepych z powodu tej choroby, a o wiele więcej jest aktywnie zakażonych. Możliwość wywoływania jaglicy przez liczne patogeny z rodziny Chlamydiaceae może spowodować konieczność innego spojrzenia na dotychczasowe standardy zapobiegania tej chorobie i jej leczenia.

Powszechnie wiadomo, że jaglica powodowana jest przez Chlamydia trachomatis – bakterię, którą zwykle przekazywana jest drogą płciową, ale może tak stać się również przez zainfekowane ręce i ubrania. Przedłużająca się infekcja powoduje bliznowacenie spojówki powiek. Rzęsy zainfekowanego oka podwijają się i powodują owrzodzenia rogówki, bielmo, a w konsekwencji ślepotę.

Aby sprawdzić, czy inne gatunki Chlamydiaceae również mogą być przyczyną infekcji, zbadano 146 mieszkańców Nepalu, który jest miejscem endemicznego występowania jaglicy. U jednej trzeciej osób zakażonych jaglicą stwierdzono tylko C. trachomatis. W tych przypadkach przyczyną choroby był nie tylko typ charakterystyczny w zakażeniach oczu, ale też rodzaj bakterii przekazywany zwykle drogą kontaktów seksualnych. Część pacjentów była zakażona gatunkami bakterii związanymi zwykle z zakażeniami dróg oddechowych – C. psittaci (1 na 5 zbadanych pacjentów) i C. pneumoniae (1 na 10 zbadanych). Infekcje te przebiegały z tak samo nasilonymi objawami ciężkiego procesu zapalnego narządu wzroku jak w przypadku C. trachomatis, powodującego zwykle jaglicę. Dodatkowo jedna trzecia badanych zakażona była dwoma lub trzema gatunkami Chlamydiaceae.

Działania polegające na zapobieganiu jaglicy, czyli głównie zachowywanie higieny osobistej, nie są tak skuteczne, jakby się to mogło wydawać. Dużą szansę na wyeliminowanie choroby dają szczepionki, ale jest to na razie terapia przyszłości.

Z przeprowadzonych badań wynika, że często jaglicę powodują także takie gatunki, jak C. psittaci i C. pneumoniae. Wyniki te pozwalają wyjaśnić, dlaczego u niektórych osób z jaglicą nie udaje się wyizolować C. trachomatis z worka spojówkowego. Uczeni sugerują, że leczenie jaglicy powinno zostać zmodyfikowane: zmienione lub stosowane przez dłuższy czas, aby efektywnie leczyć te trzy patogeny. Jeżeli te obserwacje potwierdzą się w innych regionach endemicznych jaglicy, wtedy zarówno obecne leczenie, jak i terapię przyszłości – szczepienia, trzeba będzie dostosować tak, by leczyć potrójne zakażenie Chlamydiaceae.

Dean D., Kandel R.P. i wsp.

Multiple Chlamydiaceae Species in trachoma: implications for disease pathogenesis and control

PLoS Med 2008; 5 (1): e14

Takeda M., Takamiya A. i wsp.

α-aminoadipate induces progenitor cell properties of Müller glia in adult mice.

www.iovs.org

II. Aktywacja potencjalnych regeneracyjnych właściwości komórek Müllera

Komórkom siatkówkowym Müllera u wyższych kręgowców przypisuje się właściwości komórek progenitorowych i zdolność tworzenia nowych neuronów po urazie. Celem badania było określenie sygnału, który może aktywować tą uśpioną zdolność komórek Müllera u dorosłych myszy, poprzez badanie ich zachowania po stymulacji glutaminianem.

Badacze dodali glutaminian i aminoadypinian w różnych stężeniach do czystych kultur komórek Müllera i wszczepili je następnie w przestrzeń podsiatkówkową zdrowych myszy. W obu przypadkach komórki stały się progenitorowymi, a następnie zmieniły w komórki siatkówki. Nowo utworzone komórki siatkówki po podaniu aminoadypinianu migrowały do miejsc, w których były potrzebne i przekształcały się tam w przydatny typ komórki. Odkryto, że iniekcje podsiatkówkowe mogą spowodować przekształcenie komórek w fotoreceptory – czyli komórki, które traci się w retinitis pigmentosa i AMD.

W kolejnych badaniach naukowcy chcą powtórzyć eksperyment na chorych myszach – ze schorzeniami, które przypominają AMD i retinitis pigmentosa, aby sprawdzić, czy uszkodzona siatkówka ma zdolność regeneracji, a widzenie ulega poprawie. W dalszych badaniach będzie również stosowany aminoadypinian, ponieważ jako jedna z niewielu substancji wiąże się z komórkami Müllera bez działań niepożądanych, jak to się dzieje w przypadku glutaminianu, który jest toksyczny dla siatkówki.

Takeda M., Takamiya A. i wsp.

α-aminoadipate induces progenitor cell properties of Müller glia in adult mice

IOVS 2008; 49: 1142–1150

www.iovs.org

III. Porównanie centralnej grubości rogówki w różnych typach jaskry

Celem badania była ocena centralnej grubości rogówki w różnych typach jaskry.

Badaniem objęto 60 oczu pacjentów z jaskrą pierwotną otwartego kąta, 50 z jaskrą w przebiegu zespołu pseudoeksfoliacji, 50 z nadciśnieniem ocznym oraz 60 zdrowych oczu jako grupę kontrolną.

Zauważono, że centralna grubość rogówki była znacząco mniejsza w oczach z jaskrą z zespołem pseudoeksfoliacji i znacząco grubsza u pacjentów z nadciśnieniem ocznym.

Centralna grubość rogówki różni się w zależności od typu jaskry i musi być brana pod uwagę, szczególnie przy rozpoznaniu i ocenie jaskry w przebiegu zespołu pseudoeksfoliacji lub nadciśnienia ocznego.

Gorezis S. i wsp.

Comparative results of central corneal thickness measurments in primary open-angle glaucoma, pseudoexfoliation glaucoma and ocular hypertension

Ophthalmic Surgery, Lasers and Imaging 2008; 39 (1): 17–21

www.osli.com

IV. Porównanie wyników OCT i SLP-VCC w oczach z jaskrą, nadciśnieniem ocznym i podejrzeniem jaskry

Celem badania było porównanie wyników uzyskanych za pomocą nowej generacji OCT i skaningowej laserowej polarymetrii (ze zmienną rogówkową kompensacją – SLP-VCC) w oczach z jaskrą, nadciśnieniem i podejrzeniem jaskry.

Do badania włączono po jednym oku 84 pacjentów (30 z jaskrą, 26 z podejrzeniem jaskry i 28 z nadciśnieniem ocznym). Warstwa siatkówkowych włókien nerwowych (RNFL, retinal nerve fiber layer) była mierzona przy użyciu obu urządzeń, a parametry jej grubości były następnie porównywane w trzech grupach. Badano również zgodność pomiarów RNFL z wynikami pola widzenia.

Średnie pomiary RNFL za pomocą OCT wykazywały znaczącą statystycznie różnicę pomiędzy pacjentami z jaskrą, podejrzeniem jaskry i nadciśnieniem ocznym. Statystycznie znaczący związek pomiędzy pomiarami grubości RNFL przy użyciu dwóch różnych technik wykonania obserwowany był tylko w grupie pacjentów chorych na jaskrę.

Jak zauważono po przeprowadzeniu badań, pomiary grubości RNFL wykonane za pomocą OCT i SLP-VCC były zgodne dopiero w oczach z bardziej zaawansowanymi zmianami jaskrowymi.

Halkiadakis I. i wsp.

Comparison of Optical Coherence Tomography and Scanning Laser Polarimetry in glaucoma, ocular hypertension and suspected glaucoma

Ophthalmic Surgery, Lasers and Imaging 2008; 39 (2): 125–132

www.osli.com